Nie ma w Polsce miasta, miasteczka , wsi czy też przysiółka , w których w przestrzeni nie byłoby choć jednej kapliczki, figury świętej czy też prostego krzyża. Ta mała architektura wrośnięta w ojczysty krajobraz jest znakiem wiary mieszkańców, ma również podtekst społeczny i kulturowy. Charakterystyczna jest różnorodność form – od prostych krzyży przydrożnych, poprzez kapliczki słupkowe najczęściej z figurą Chrystusa Frasobliwego , Matki Boskiej , św. Jana Nepomucena czy też św. Floriana, po bogato wyposażone i ozdobione kapliczki domkowe. Kapliczki budowano na rozstajach dróg, w miejscach tragicznych wydarzeń, na granicy terenów zabudowanych i otwartych. Spełniały również rolę drogowskazów, witały i żegnały podróżnych opuszczających rodzinne strony. Kapliczki domkowe budowano głównie z zamiarem odprawiania w nich mszy św. i innych nabożeństw, szczególnie w okresie wiosennym , letnim i jesiennym w sytuacji gdy w miejscowości nie było kościoła a najbliższy był położony w znacznej odległości. Do połowy XIV wieku mieszkańcy Podłęża swoje praktyki religijne spełniali w kościołach w Bodzanowie – był to w tym okresie dla Podłęża kościół parafialny i w kościele klasztornym w Staniątkach. W roku 1350 została erygowana Parafia Niepołomice do której włączono również Podłęże. Odtąd ,praktycznie związki z Parafią w Bodzanowie wygasały, a miejscem spełniania obowiązków religijnych stał się kościół parafialny w

Niepołomicach oraz kościół klasztorny w Staniątkach Uczestnictwo w niedzielnych i świątecznych mszach św. wymagało od wiernych przejścia drogi w obu kierunkach - ok. czterech kilometrów do Staniątek i ok. ośmiu km do Niepołomic. Sytuację zmieniła budowa w Podłężu , na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku kościoła pw. Najświętszej Mari Panny Królowej Polski. Wcześniej w okresie powojennym przez krótki czas msze św. były odprawiane w Kapliczce św. Józefa. Kapliczka św. Józefa jest jedną z sześciu kapliczek znajdujących się obecnie na terenie Podłęża. Została wybudowana na niewielkim wzniesieniu w centrum wsi, na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Kaplicznej i Środkowej. W miejscu jej zabudowy wcześniej istniała kapliczka drewniana, oznaczona na mapie katastru galicyjskiego z roku 1848.

 

​

​

​

​

​

​​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​

​

 

 

 

Fot. Fragment mapy katastralnej Podłęża z roku 1848 – Archiwum Narodowe w Krakowie

 

Dokładna data budowy kapliczki nie jest znana , w różnych dokumentach i publikacjach podawany jest rok 1909, 1910, 1913 a nawet przedział czasowy 1913-1917. Została zbudowana z fundacji mieszkańców Podłęża, z inicjatywy podłęzkich gospodarzy K. Wojnowskiego, J. Chytrosia i F. Nowaka.

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​​

Fot. Kapliczka św. Józefa - elewacja południowa – rok 1978. – T. Karalus IV 1978 Rejestr Zabytków PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział Kraków

 

Wybudowano ją na rzucie prostokąta o wymiarach zewnętrznych 3,0 x 4,0 m w stylu ludowego baroku. Posiada kubaturę ok. 14 m/3. Mury ceglane, pokryte tynkiem, zostały posadowione na fundamencie . Na murach posadowiono sklepienie kolebkowe. Dolna kondygnacja od strony południowej i północnej została poszerzona ukośnie . Kondygnacja szczytowa od południa ma kształt odwróconego kielicha , jest zwieńczona sygnaturką z żeliwnym krzyżem . W szczycie jej fasady znajduje się wnęka z figurą Matki Bożej. Dach dwuspadowy pokryty został blachą z orynnowaniem. Wewnątrz kapliczki od strony północnej wbudowany jest ołtarz drewniany z olejnym obrazem św. Józefa trzymającego na ręku Chrystusa. Fundatorem obrazu był Jędrzej Szeląg. Pierwotnie, teren wokół kapliczki był początkowo ogrodzony drewnianym płotem z furtką, obecnie niskim ogrodzeniem stalowym w stylu rustykalnym. Wokół kapliczki obecnie rosną wiekowe lipy, krzewy i kwiaty.

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​

​

​

​

​

​​

​

 

Fot. Kapliczka św. Józefa – ołtarz z obrazem św. Józefa po renowacji w 2012r. – Wiesława Baryczka

 

Początkowo w kapliczce odbywały się nabożeństwa majowe oraz raz w roku w dzień Św. Józefa (19.03) odprawiana była msza święta. O godzinie dwunastej w południe sygnaturka wzywała do modlitwy „Anioł Pański...”. Po roku 1945 msze święte odprawiano w okresie letnim - najpierw sporadycznie a później od 1952 roku w każdą niedzielę lata. Od roku 1956 za zgodą ówczesnego Metropolity Krakowskiego ks. arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, msze św. odprawiano już w każdą niedzielę i święta kościelne aż do roku 1958.

 

W roku 1959 staraniem mieszkańców i księdza Andrzeja Fidelusa - Proboszcza Parafii Niepołomice, rozpoczęła się na terenie Podłęża budowa kościoła. W 1958 roku , na terenie placu budowy postawiono murowany magazyn na materiały i narzędzia który szybko został adoptowany na kaplicę. Część wyposażenia tej kaplicy pochodziła z Kaplicy św. Józefa. Tymczasowa kaplica służyła jako miejsce odprawiania mszy świętych coniedzielnych i świątecznych do chwili poświęcenia nowo wzniesionego kościoła przez księdza biskupa Karola Wojtyłę w dniu 24.06.1962 roku. Od tej daty, mieszkańcy

Podłęża oraz z sąsiednich wsi , mogli już gromadzić się w własnym kościele, zbudowanym w trudnych czasach, wielkim jak na tamte czasy wysiłkiem fizycznym, organizacyjnym i finansowym.

 

A co z Kapliczką św. Józefa ? - kapliczka dalej służyła i służy nadal jako miejsce kultu i czci św. Józefa i miejsce modlitwy Podłężan. W dniu 19 marca, corocznie, odprawiana jest msza św. Kapliczka jest nadal miejscem odprawiania nabożeństw majowych , była też miejscem lokalizacji jednego z ołtarzy w czasie corocznych procesji Bożego Ciała. Była i jest nadal otoczona opieką i troską sąsiadów – min. nieżyjącej już Pani Zofii Włodek, rodziny Państwa Klimków, Pani Wandy Szybińskiej i

nieżyjącego już jej męża Janusza, którzy przygotowywali kapliczkę do odprawianych nabożeństw, utrzymywali czystość w budynku oraz w otoczeniu, dbając również o kwiaty i zieleń. Dźwięk dzwonu z kapliczki , oprócz uroczystości religijnych można słyszeć w chwili odejścia do wieczności któregokolwiek z sąsiadów – to już taki zwyczaj. W 2012r. – w 100 rocznicę budowy kapliczki, została ona poddana gruntownemu remontowi. Zostały wykonane nowe tynki zewnętrzne, nowe pokrycie dachu, odtworzono drzwi wejściowe, odrestaurowano figurę Matki Bożej i sygnaturkę. Wokół wykonano odwodnienie i izolacje przeciw wodne, wykonano kamienne chodniki oraz stalowe kute ogrodzenie. Wewnątrz mrówczą pracą odtworzono sufitowe i ścienne polichromie, wykonano renowacje ołtarza i obrazu św. Józefa. Wykonano nową instalację elektryczna z zewnętrzną iluminacją podkreślającą piękną, jedyną w sobie architekturę kapliczki. Prace budowlane i konserwatorskie były wykonane przez pracowników Urzędu Miasta i Gminy Niepołomice pod nadzorem Pani Marty Piotrowskiej i finansowane również przez gminę którą zarządzał w tym czasie burmistrz Pan Roman Ptak. Fundatorami pokrycia dachu blachą miedzianą byli wspomniani już Państwo Wanda i Janusz Szybińscy. W dniu 03.05.2013r. poświęcenia kapliczki po remoncie dokonał Ksiądz Kardynał Stanisław Dziwisz.

 

​

​

​​

​

​

​​

​

​

​

​

​

​

​

​​​​​​

Fot. Poświęcenie kapliczki po remoncie i konserwacji – 2013r. – Archiwum Parafii w Podłężu.

 

W roku 1978 Pracownia Konserwacji Zabytków Oddział w Krakowie przeprowadziła szczegółową inwentaryzację kapliczki. W czasie prac zinwentaryzowano w wnętrzu kapliczki zabytkowy sztandar szkolny datowany na rok 1880. Sztandar dwustronny z atłasu o wymiarach 170 cm x 140 cm w kolorze ciemnoczerwonym, wykończony złotą frędzlą, przedstawiał z jednej strony Anioła Stróża prowadzącego dziecko , z drugiejstrony św. Jana Kantego z uczniem. Jest duże prawdopodobieństwo że był to sztandar szkoły w Podłężu która została wzniesiona przez gminę podłezką w latach 1866 – 1867 w miejscu gdzie dziś zlokalizowany jest budynek Domu Kultury.

 

Jakie były dalsze losy sztandaru? - nie wiadomo, być może znalazł on miejsce w nowym budynku szkoły wybudowanym tuż przed wybuchem II wojny światowej. Po wojnie , wobec symboliki religijnej jaką przedstawiał nie „pasował” swą treścią do założeń nowego ustroju państwa i musiał być ze szkoły usunięty. Jedynym miejscem gdzie mógł być przechowywany była kapliczka – kościoła w tym czasie jeszcze nie było. W czasie wspomnianego już remontu i konserwacji kapliczki w 2012 roku , sztandaru w kapliczce już nie było - nie doczekał naszych czasów ?. Jakie są jego losy po 1978 roku? – na dzień dzisiejszy to zagadka, do rozwiązania przez miłośników historii Podłęża

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Fot. Sztandar szkolny z 1888 roku. – T. Karalus IV 1978 Rejestr Zabytków PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział Kraków

​

​

​​

Autor: Adam Suślik